Thiếu vitamin A – Hậu quả và tác hại đối với sức khỏe

Vitamin A là một trong những dưỡng chất thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ mắt sáng khoẻ, làn da tươi trẻ và hệ miễn dịch vững vàng. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt loại vitamin này lại thường diễn ra trong âm thầm khiến nhiều người, đặc biệt là người cao tuổi vô tình bỏ qua và gây ra những hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng. Hãy cùng Dr. Care tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục tình trạng thiếu vitamin A hiệu quả.

Giới thiệu về Vitamin A và vai trò quan trọng của nó

Vitamin A tồn tại dưới hai dạng chính: retinol (có nguồn gốc từ động vật) và carotenoid (tiền chất vitamin A từ thực vật). Đây không chỉ là một vi chất dinh dưỡng đơn thuần mà còn là chìa khóa vàng cho nhiều chức năng sinh học quan trọng.

Vai trò cụ thể của vitamin A được thể hiện rõ nét nhất ở khả năng duy trì thị lực, đặc biệt là trong điều kiện thiếu sáng. Nó là thành phần cấu tạo nên rhodopsin, một sắc tố nhạy cảm với ánh sáng trong võng mạc, giúp mắt thích nghi nhanh chóng khi chuyển từ chỗ sáng vào chỗ tối.

Bên cạnh đó, vitamin A còn tham gia vào quá trình củng cố hệ miễn dịch, hỗ trợ tăng trưởng tế bào, tái tạo làn da và bảo vệ niêm mạc của các cơ quan như đường hô hấp, ruột và bàng quang khỏi sự tấn công của vi khuẩn.

Vì sao người cao tuổi dễ bị thiếu Vitamin A hơn người trẻ

Vì sao người lớn tuổi lại dễ rơi vào tình trạng thiếu hụt vitamin hơn người trẻ tuổi khi áp dụng cùng một chế độ ăn uống cũng là thắc mắc của rất nhiều Cô Chú, Anh Chị. Nguyên nhân chính yếu nhất là vì, khi tuổi tăng cao, hệ tiêu hóa bắt đầu suy yếu, khả năng tiết dịch vị dạ dày và men tiêu hóa giảm sút đáng kể, làm giảm hiệu suất hấp thu các chất dinh dưỡng, trong đó có Vitamin A.

Thêm vào đó, chế độ ăn uống của người lớn tuổi cũng thường có xu hướng kiêng khem, hạn chế chất béo vì lo ngại các bệnh tim mạch hay mỡ máu. Tuy nhiên, Vitamin A là loại vitamin tan trong dầu, nghĩa là nó cần môi trường chất béo để cơ thể có thể hấp thụ được. Việc cắt giảm quá mức chất béo vô tình làm cản trở quá trình này.

Sản xuất dịch mật giảm:

• Gan "già" đi, sản xuất mật ít hơn và chất lượng kém hơn

• Túi mật co bóp yếu, không bài tiết đủ mật vào ruột

• Thiếu mật → không nhũ hóa được chất béo → Vitamin A không hòa tan → không hấp thu

Chức năng đường tiêu hóa suy giảm:

• Niêm mạc ruột non mỏng đi, giảm diện tích hấp thu

• Các enzym tiêu hóa (lipase, protease) tiết ra ít hơn

• Nhu động ruột chậm, thời gian tiếp xúc với niêm mạc giảm

Khả năng chuyển hóa beta-carotene kém:

• Beta-carotene từ thực vật (cà rốt, bí đỏ) cần được chuyển thành Vitamin A hoạt tính

• Quá trình này diễn ra ở niêm mạc ruột và gan

• Tuổi cao làm giảm hoạt tính của enzym chuyển hóa (BCO1)

• Kết quả: ăn nhiều cà rốt nhưng cơ thể vẫn thiếu Vitamin A

Ngoài ra, các vấn đề về rối loạn chuyển hóa hoặc các bệnh lý mãn tính thường gặp ở tuổi trung niên cũng làm tăng nhu cầu sử dụng vitamin của cơ thể để chống lại quá trình lão hóa, trong khi nguồn cung lại không đủ, dẫn đến thiếu hụt.

Đáng lưu ý hơn, đối với người cao tuổi mất răng, việc nhai trở nên khó khăn và đau đớn. Điều này khiến người cao tuổi vô tình tránh xa những thực phẩm giàu Vitamin A nhất - đó là các loại rau củ tươi, trái cây và thịt. Họ không phải không muốn ăn dinh dưỡng, mà đơn giản là không thể nhai được. Dần dần, chế độ ăn trở nên đơn điệu, nghèo nàn về vitamin và khoáng chất, trong đó Vitamin A là một trong những chất bị thiếu hụt nhiều nhất.

Các thực phẩm giàu Vitamin A bị bỏ qua:

• Rau xanh sẫm (cải xoăn, rau chân vịt, rau dền, cải bó xôi): Có kết cấu dai, sợi nhiều, cần nhai kỹ mới nuốt được

• Rau củ màu cam đỏ (cà rốt, khoai lang, bí đỏ): Cứng, giòn, đòi hỏi răng khỏe mới cắn nát được

• Trái cây tươi (xoài, đu đủ, hồng): Cần răng để cắn và nhai

• Gan động vật: Mặc dù mềm nhưng có mùi vị đặc trưng và kết cấu đặc, không phải ai cũng quen

• Thịt dai: Bò, gà, heo đều cần răng tốt để xé và nhai

Thực phẩm thay thế nghèo dinh dưỡng:

• Cháo loãng: Chủ yếu là tinh bột và nước, ít protein và vitamin

• Bánh mì trắng: Carbohydrate đơn giản, thiếu chất xơ và vi chất

• Thực phẩm chế biến sẵn: Thường mềm nhưng nhiều muối, đường, ít vitamin tự nhiên

• Sữa đặc, nước ngọt: Cung cấp năng lượng nhưng không có Vitamin A

Nghịch lý ở chỗ, khi cơ thể già đi và khả năng hấp thu giảm, thì nhu cầu về Vitamin A lại tăng lên. Đây là giai đoạn cơ thể cần Vitamin A nhiều hơn bao giờ hết để chống lại các bệnh lý tuổi già, duy trì sức khỏe niêm mạc và bảo vệ thị lực. Đối với người mất răng, nhu cầu này còn cao hơn nữa vì niêm mạc miệng trực tiếp chịu tác động từ việc nhai bằng lợi thay vì răng.

Tác hại của thiếu Vitamin A

Vậy thiếu vitamin A gây bệnh gì? Thực tế, phạm vi ảnh hưởng là rất lớn, bao gồm cả trực tiếp và gián tiếp. Tình trạng thiếu vitamin A kéo dài không chỉ mang lại những khó chịu nhất thời mà còn có thể gây ra những hậu quả nặng nề, ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của Cô Chú, Anh Chị.

Ảnh hưởng tới thị giác

Đây là tác hại điển hình và dễ nhận biết nhất. Khi thiếu vitamin A, mắt sẽ mất dần khả năng thích nghi với bóng tối, tình trạng nhìn kém hoặc không thấy gì vào lúc chập choạng tối. Nếu không được can thiệp kịp thời, kết mạc và giác mạc sẽ bị khô (khô mắt), dẫn đến viêm loét giác mạc, sẹo giác mạc và nguy cơ mù lòa vĩnh viễn là rất cao.

Suy giảm hệ miễn dịch

Vitamin A được ví như "người gác cổng" của hệ miễn dịch. Sự thiếu hụt dưỡng chất này làm giảm chức năng của các tế bào miễn dịch, khiến hàng rào bảo vệ cơ thể trở nên lỏng lẻo. Hậu quả là Cô Chú, Anh Chị dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp (viêm phổi, viêm phế quản), tiêu chảy hoặc các bệnh nhiễm khuẩn khác và thời gian hồi phục cũng lâu hơn người bình thường.

Suy giảm chức năng gan

Gan là nơi dự trữ chính của vitamin A trong cơ thể. Khi lượng dự trữ này cạn kiệt do thiếu hụt kéo dài, tế bào gan dễ bị tổn thương, quá trình chuyển hóa chất độc bị ngưng trệ. Ở những người có bệnh lý gan mãn tính, thiếu Vitamin A còn thúc đẩy quá trình xơ hóa gan diễn ra nhanh hơn.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể

Ngoài các tác hại trên, thiếu vitamin A còn khiến da dẻ trở nên khô ráp, sần sùi, tóc khô dễ gãy rụng do quá trình sừng hóa bị rối loạn. Ở trẻ em thì chậm lớn, còi xương; còn ở người lớn tuổi thì làm tăng tốc độ lão hóa, xương khớp kém linh hoạt và cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, uể oải, kém minh mẫn.

Triệu chứng nhận biết thiếu vitamin A ở người trung niên

Khác với trẻ em, triệu chứng thiếu vitamin A ở người trung niên thường diễn tiến âm thầm và dễ bị nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa thông thường. Tuy nhiên, nếu Cô Chú, Anh Chị tinh ý quan sát, cơ thể sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo cụ thể.

Triệu chứng điển hình để nhận biết thiết vitamin A

Dấu hiệu nhận biết thiếu vitamin A ở người trung niên rõ rệt nhất thường xuất hiện ở mắt. Cô Chú sẽ cảm thấy mắt thường xuyên bị khô, rát, mỏi, đặc biệt là khả năng nhìn kém hẳn đi khi trời bắt đầu tối hoặc trong phòng thiếu ánh sáng, mà dân gian quen gọi là tình trạng quáng gà.

• Mắt khô, cộm, cảm giác như có cát trong mắt

• Đỏ mắt, ngứa, chảy nước mắt khi gió thổi

• Phải chớp mắt liên tục để làm ẩm

• Khó đeo kính áp tròng vì mắt quá khô

Làn da và mái tóc cũng là các yếu tố phản ánh tình trạng thiếu hụt vitamin A của cơ thể, điển hình là khi da trở nên khô, bong tróc vảy trắng, ngứa ngáy hoặc tóc xơ xác và rụng nhiều hơn bình thường.

• Da khô ráp, bong tróc, đặc biệt ở khuỷu tay, đầu gối, trước trán

• Xuất hiện các nốt sần nhỏ như "da gà" ở cánh tay, đùi (keratosis pilaris)

• Da mất độ mềm mại, đàn hồi

• Kem dưỡng da thường không cải thiện được.

Một số người còn gặp tình trạng vết thương lâu lành, giảm vị giác, ăn không ngon miệng hoặc khứu giác kém nhạy bén hơn trước.

Khoang miệng là một trong những nơi thể hiện thiếu Vitamin A sớm nhất và rõ ràng nhất. Đây là môi trường đặc biệt - liên tục tiếp xúc với vi khuẩn, thức ăn, và chịu ma sát khi nhai. Vitamin A đóng vai trò then chốt trong việc duy trì tính toàn vẹn của niêm mạc miệng, giúp các tế bào biểu mô tái tạo đều đặn và bảo vệ khỏi nhiễm trùng.

Khi thiếu Vitamin A, lớp niêm mạc bảo vệ này suy yếu, trở nên khô và mỏng đi, dễ bị tổn thương. Đối với những người đang chuẩn bị làm implant hoặc đã có implant, tình trạng này còn nghiêm trọng hơn vì niêm mạc và lợi khỏe mạnh là yếu tố quyết định sự thành công của implant. Một nền tảng mô mềm yếu kém sẽ không thể hỗ trợ implant tốt, dễ dẫn đến viêm nhiễm và thất bại điều trị.

• Miệng khô liên tục, cảm giác như thiếu nước bọt: Khô căng, khó nuốt, cần uống nước liên tục nhưng vẫn không đỡ

• Niêm mạc mất độ hồng tự nhiên, trở nên nhợt nhạt: Màu sắc xanh xao, thiếu sức sống, có thể hơi trắng bệch

• Lưỡi khô, có thể bị nứt nẻ: Bề mặt lưỡi nhám, xuất hiện các vết nứt nhỏ, đau rát khi ăn đồ cay

• Môi khô nứt nẻ dù bôi son dưỡng: Môi tróc vảy liên tục, nứt ở góc miệng, son dưỡng không cải thiện được

• Lợi dễ chảy máu khi đánh răng: Chỉ cần chải răng nhẹ hoặc dùng chỉ nha khoa là thấy máu, nước súc miệng có màu hồng

• Viêm lợi mãn tính, khó điều trị: Lợi sưng, đỏ, đau âm ỉ, tình trạng kéo dài dù đã vệ sinh răng miệng cẩn thận

• Lợi có thể teo lại, làm lộ chân răng: Đường viền lợi thụt xuống, chân răng bị lộ ra, răng trông dài hơn

• Dễ bị nhiễm trùng lợi: Áp xe lợi, mủ trong túi lợi, mùi hôi khó chịu từ lợi

Cảnh báo hệ lụy kéo dài khi thiếu vitamin A

Nếu chủ quan bỏ qua các dấu hiệu ban đầu, tình trạng thiếu hụt Vitamin A kéo dài sẽ dẫn đến những hệ lụy khó lường. Nghiêm trọng nhất là tổn thương mắt không thể phục hồi, dẫn đến mù lòa.

Không chỉ vậy, hệ miễn dịch suy yếu còn tạo điều kiện cho các bệnh cơ hội tấn công, làm trầm trọng thêm các bệnh nền sẵn có ở người cao tuổi như tiểu đường, tim mạch. Đặc biệt, thiếu Vitamin A còn làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư do mất đi khả năng chống oxy hóa bảo vệ tế bào.

Đặc biệt là lợi chảy máu, sưng quanh implant, hoặc có mùi hôi bất thường đối với Cô Chú, Anh Chị đã trồng răng Implant, cần đến phòng khám ngay. Thiếu Vitamin A có thể làm suy yếu mô quanh implant, dẫn đến mất xương và thất bại implant nếu không được điều trị kịp thời.

Phải làm gì để khắc phục tình trạng thiếu vitamin A

Để khắc phục tình trạng thiếu vitamin A, giải pháp bền vững và an toàn nhất là điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hàng ngày. Cô Chú nên chủ động đa dạng hóa thực đơn với các nhóm thực phẩm giàu Vitamin A (sẽ được đề cập chi tiết ở phần sau). Đặc biệt, đừng quên bổ sung một lượng chất béo lành mạnh vừa đủ (như dầu thực vật, dầu ô liu) trong các bữa ăn để giúp cơ thể hấp thụ vitamin tốt nhất.

Trong trường hợp thiếu hụt nghiêm trọng hoặc khả năng hấp thụ kém, việc sử dụng viên uống bổ sung vitamin A liều cao là cần thiết. Tuy nhiên, việc này bắt buộc phải có sự chỉ định và theo dõi sát sao của bác sĩ chuyên khoa. Cô Chú tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống vì thừa Vitamin A cũng gây ngộ độc và hại gan không kém gì thiếu hụt. Bên cạnh đó, việc thăm khám sức khỏe định kỳ để xét nghiệm vi chất là thói quen tốt giúp phát hiện sớm và điều chỉnh kịp thời.

Nhu cầu vitamin ở cơ thể người trung niên là bao nhiêu

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng, nhu cầu Vitamin A hàng ngày cho người trưởng thành trên 50 tuổi là khoảng 900 mcg (đối với nam) và 700 mcg (đối với nữ).

Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể. Ví dụ, người đang có vết thương hở, người mới phẫu thuật (như trồng răng Implant) hoặc đang điều trị bệnh nhiễm trùng sẽ có nhu cầu cao hơn để hỗ trợ quá trình tái tạo mô và tăng sức đề kháng. Ngược lại, người có bệnh lý gan cần thận trọng hơn về liều lượng.

Vì vậy, tốt nhất Cô Chú nên tham khảo ý kiến bác sĩ để có phác đồ bổ sung cá nhân hóa chính xác nhất. Hiểu rõ nhu cầu vitamin A sẽ giúp Cô Chú, Anh Chị xây dựng chế độ ăn uống khoa học, tránh tình trạng "thừa mà thiếu”, bổ sung nhưng lại không thấy hiệu quả.

Thiếu vitamin A nên ăn gì?

Thực phẩm giàu Vitamin A rất đa dạng và phần lớn đều là những cái tên quen thuộc. Cô Chú, Anh Chị có thể bổ sung dưỡng chất này với các thực phẩm từ cả nguồn động vật (chứa Retinol) và nguồn thực vật (chứa Beta-carotene), điển hình như:

Gan động vật

Gan (đặc biệt là gan bò, gan lợn, gan gà) là kho dự trữ Vitamin A dồi dào nhất. Chỉ cần một lượng nhỏ gan động vật đã có thể cung cấp đủ, thậm chí vượt nhu cầu Vitamin A hàng ngày. Tuy nhiên, vì hàm lượng cholesterol trong gan cũng khá cao nên Cô Chú chỉ nên ăn 1-2 lần/tuần.

Khoai lang

Trong thế giới thực vật, khoai lang (đặc biệt là loại ruột vàng/cam) được xem như “nhà vô địch" về hàm lượng Beta-carotene. Đây là tiền chất Vitamin A rất an toàn, cơ thể sẽ chuyển hóa thành Vitamin A khi cần thiết. Ăn khoai lang không chỉ tốt cho mắt mà còn cung cấp nhiều chất xơ, tốt cho hệ tiêu hóa của người lớn tuổi.

Cà rốt

Nhắc đến Vitamin A không thể không nhắc đến cà rốt. Màu cam đặc trưng của loại củ này chính là dấu hiệu của Beta-carotene. Cô Chú có thể chế biến cà rốt thành nhiều món như luộc, xào, nấu canh hoặc ép nước uống đều rất tốt. Lưu ý nhỏ là nên nấu chín cà rốt với một chút dầu ăn để tăng khả năng hấp thụ.

Rau bina

Các loại rau có màu xanh đậm như rau bina (rau chân vịt), rau ngót, súp lơ xanh, v.v… cũng chứa một lượng đáng kể Vitamin A. Ngoài ra, chúng còn cung cấp thêm sắt, canxi và các chất chống oxy hóa khác, giúp bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh và thoái hóa điểm vàng.

Bí ngô

Tương tự như khoai lang và cà rốt, bí ngô (bí đỏ) cũng là nguồn cung cấp Beta-carotene tuyệt vời. Món canh bí đỏ hay chè bí đỏ không chỉ bổ dưỡng, dễ ăn mà còn giúp nhuận tràng, rất phù hợp cho thực đơn của người trung niên.

Ớt chuông

Ớt chuông, đặc biệt là loại màu đỏ, chứa rất nhiều Vitamin A và Vitamin C. Sự kết hợp này giúp tăng cường hệ miễn dịch mạnh mẽ và thúc đẩy quá trình sản sinh collagen, giúp nướu răng chắc khỏe.

Vai trò và tầm quan trọng của Vitamin A trong cấy ghép răng Implant

Đối với những Cô Chú đang có kế hoạch hoặc đã thực hiện cấy ghép răng tại Dr. Care Implant Clinic, Vitamin A đóng vai trò như một "trợ thủ đắc lực" không thể thiếu trong quá trình lành thương.

Tái tạo niêm mạc và biểu mô miệng

Phẫu thuật cấy implant tạo ra vết thương lớn trên niêm mạc lợi và xương hàm. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrition in Clinical Practice năm 2019, Vitamin A đóng vai trò then chốt trong tất cả các giai đoạn của quá trình lành vết thương.

Vitamin A và dạng hoạt tính của nó (retinoic acid) có khả năng kích thích sự tăng sinh của tế bào biểu mô, tăng tốc độ tái tạo lớp biểu mô bề mặt, và phục hồi cấu trúc biểu mô về trạng thái ban đầu. Cụ thể, trong mô bị tổn thương, Vitamin A kích thích quá trình đổi mới tế bào biểu mô, tăng tốc độ che phủ lại bề mặt vết thương, và khôi phục cấu trúc của lớp biểu mô.

Điều này đặc biệt quan trọng đối với vùng niêm mạc quanh implant. Sau khi đặt trụ implant, cơ thể cần nhanh chóng tạo ra một lớp niêm mạc lành mạnh bao quanh cổ implant để tạo thành "hàng rào sinh học" - lớp bảo vệ đầu tiên chống lại vi khuẩn xâm nhập.

Tổng hợp collagen và mô liên kết

Vitamin A không chỉ ảnh hưởng đến tế bào biểu mô mà còn tác động sâu đến các tế bào nguyên bào sợi (fibroblasts) - những tế bào chịu trách nhiệm sản xuất collagen. Collagen là protein cấu trúc chính của mô liên kết, đóng vai trò như "giàn giáo" để các tế bào mới bám vào và phát triển.

Theo nghiên cứu, retinoic acid đã được chứng minh là tăng cường sản xuất các thành phần nền ngoại bào như collagen type I và fibronectin, đồng thời giảm mức độ của các enzyme phân hủy chất nền (matrix metalloproteinases). Điều này có nghĩa là Vitamin A không chỉ giúp tạo ra nhiều collagen hơn mà còn bảo vệ collagen khỏi bị phá hủy quá sớm.

Trong quá trình lành vết thương sau cấy implant, mô hạt (granulation tissue) được hình thành xung quanh trụ implant. Đây là một loại mô tạm thời giàu mạch máu và tế bào, đóng vai trò như cầu nối giữa xương và implant. Vitamin A kích thích sự hình thành mô hạt này, đồng thời thúc đẩy quá trình hình thành mạch máu mới (angiogenesis) để cung cấp oxy và dinh dưỡng cho vùng đang lành.

Nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng bổ sung Vitamin A tại chỗ (topical) và toàn thân (systemic) đã được chứng minh là tăng lượng collagen lắng đọng trong da.

Điều hòa viêm và hệ miễn dịch

Sau phẫu thuật, cơ thể trải qua giai đoạn viêm - một phản ứng tự nhiên và cần thiết để làm sạch vết thương. Tuy nhiên, viêm quá mức hoặc kéo dài có thể gây tổn hại và làm chậm quá trình lành. Vitamin A có vai trò quan trọng trong việc điều hòa phản ứng viêm này.

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrients năm 2022, thiếu Vitamin A dẫn đến sự mất cân bằng trong sản xuất các cytokine viêm và điều hòa miễn dịch, gây viêm đường ruột, suy yếu chức năng hàng rào niêm mạc, giảm các loài oxy phản ứng (ROS) và làm rối loạn vi sinh vật đường ruột.

Cụ thể, khi thiếu Vitamin A, các đại thực bào (macrophages) - tế bào miễn dịch quan trọng trong quá trình lành vết thương - hoạt động kém hiệu quả. Nghiên cứu cho thấy thiếu Vitamin A dẫn đến tăng viêm do đại thực bào gây ra thông qua việc tăng sản xuất các cytokine interleukin 12 (IL-12) và interferon gamma (IFN-γ), đồng thời giảm khả năng thực bào của đại thực bào, từ đó tăng sự nhân lên của vi khuẩn tại vị trí nhiễm trùng và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với implant vì viêm mạn tính có thể dẫn đến mất xương quanh implant.

Osseointegration - quá trình xương tự nhiên bám chặt vào bề mặt implant - là yếu tố quyết định sự thành công lâu dài của implant. Nghiên cứu trên động vật được công bố trên PubMed năm 2010 đã chứng minh một cách rõ ràng tầm quan trọng của Vitamin A trong quá trình này.

Trong nghiên cứu về "Deficiency of vitamin A delays bone healing process in association with reduced BMP2 expression after drill-hole injury in mice", các nhà khoa học đã tạo lỗ khoan trong xương đùi của chuột thiếu Vitamin A và quan sát quá trình lành xương.

Kết quả cho thấy ở nhóm thiếu Vitamin A, quá trình lành thương bị chậm trễ đáng kể từ ngày thứ 7 sau phẫu thuật, được chứng minh bằng micro-CT in vivo và phương pháp đo hình thái mô học.

BMP2 (Bone Morphogenetic Protein 2) là một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc kích thích tế bào gốc trung mô biệt hóa thành tế bào tạo xương (osteoblasts). Khi Vitamin A thiếu hụt, việc sản xuất BMP2 bị giảm, dẫn đến ít tế bào tạo xương hơn và quá trình hình thành xương mới xung quanh implant diễn ra chậm chạp.

Cân bằng giữa tạo xương và phá xương

Một trong những khía cạnh phức tạp nhất của Vitamin A là vai trò "hai mặt" của nó trong chuyển hóa xương. Vitamin A cần thiết cho quá trình cải tạo xương (bone remodeling) - một quá trình liên tục trong đó xương cũ bị phá hủy và xương mới được tạo ra. Điều này đặc biệt quan trọng trong cấy ghép implant vì cơ thể cần loại bỏ xương bị tổn thương trong phẫu thuật và thay thế bằng xương mới, khỏe mạnh hơn.

Vitamin A kích thích sự phát triển của tế bào phá xương (osteoclasts) - những tế bào chịu trách nhiệm phá hủy xương cũ. Thoạt đầu, điều này có vẻ phản trực giác khi chúng ta muốn xây dựng xương mới xung quanh implant. Tuy nhiên, quá trình phá xương này là cần thiết.

Nghiên cứu được công bố trên PMC năm 2021 về "Effects of Vitamin A (Retinol) Release from Calcium Phosphate Matrices" giải thích rằng retinoic acid đã được báo cáo là kích thích sự tăng sinh của tế bào tiền thân tạo xương ở người và chuột, nhưng ức chế sự biệt hóa tế bào phá xương từ ligand yếu tố hạt nhân kappa B (RANKL) thông qua việc ức chế RANK.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở liều lượng. Trong khi thiếu Vitamin A làm chậm quá trình lành xương, thì lượng Vitamin A quá cao lại có thể gây hại. Nghiên cứu về "All-trans retinoic acid inhibits the osteogenesis of periodontal ligament stem cells" được công bố trên ScienceDirect năm 2022 cho thấy rằng cả nghiên cứu dịch tễ học trên người và nghiên cứu trên động vật đều chỉ ra rằng việc tiêu thụ vitamin A trong thời gian dài và quá mức có thể dẫn đến sự tích tụ bệnh lý của ATRA, dẫn đến loãng xương. Nghiên cứu trên tế bào gốc dây chằng nha chu (PDLSCs) cho thấy ATRA ức chế sự di chuyển, tăng sinh và quá trình tạo xương của PDLSCs.

Niêm mạc miệng là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại vi khuẩn và độc tố. Vitamin A đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì tính toàn vẹn của hàng rào này. Theo nghiên cứu trên MDPI năm 2022 về "Immune Impairment Associated with Vitamin A Deficiency", Vitamin A ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của tế bào, sản xuất cytokine, kích hoạt tế bào miễn dịch bẩm sinh, trình diện kháng nguyên và sự di chuyển của tế bào lympho đến bề mặt niêm mạc. Do đó, thiếu Vitamin A dẫn đến sự mất cân bằng trong sản xuất các cytokine viêm và điều hòa miễn dịch, viêm đường ruột, suy yếu chức năng hàng rào niêm mạc, giảm ROS và rối loạn vi sinh vật đường ruột.

Đối với implant nha khoa, niêm mạc quanh cổ implant (peri-implant mucosa) hoạt động tương tự như nướu quanh răng tự nhiên. Nếu niêm mạc này yếu, vi khuẩn có thể xâm nhập sâu vào túi quanh implant, gây viêm quanh implant (peri-implantitis) - một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại implant. Nghiên cứu cho thấy thiếu Vitamin A liên quan đến giảm mức immunoglobulin A tiết (sIgA) do giảm vận chuyển immunoglobulin A niêm mạc (IgA) đến bề mặt biểu mô, trong khi bổ sung Vitamin A làm tăng nồng độ IgA ở chuột thiếu Vitamin A. IgA là kháng thể quan trọng trong việc ngăn chặn vi khuẩn bám vào bề mặt niêm mạc.

Phòng ngừa viêm quanh implant

Viêm quanh implant là biến chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến mất xương quanh implant và cuối cùng là mất implant. Vitamin A có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa tình trạng này thông qua nhiều cơ chế.

P. gingivalis là một trong những vi khuẩn chính gây viêm nha chu và cũng là tác nhân gây viêm quanh implant. Khả năng của Vitamin A trong việc kiểm soát phản ứng miễn dịch chống lại vi khuẩn này là vô cùng quan trọng. Vitamin A giúp cân bằng giữa phản ứng viêm cần thiết để tiêu diệt vi khuẩn và việc tránh viêm quá mức gây tổn thương mô xung quanh.

Vitamin A đóng vai trò đa chiều và phức tạp trong quá trình cấy ghép implant thành công. Từ việc hỗ trợ lành vết thương ban đầu, duy trì sức khỏe niêm mạc, điều hòa hệ miễn dịch, cho đến việc tham gia vào quá trình liền xương - tất cả đều phụ thuộc vào việc duy trì mức Vitamin A ở trạng thái tối ưu. Điều quan trọng là "tối ưu" không có nghĩa là càng nhiều càng tốt. Cả thiếu hụt và dư thừa Vitamin A đều có thể gây bất lợi cho quá trình cấy ghép implant.

Thông tin liên hệ Nha khoa Dr. Care

Nha khoa chuyên sâu

Trồng răng Implant

Dành riêng cho Cô Chú trung niên tại Việt Nam

Hiện nay, Dr. Care - Implant Clinic là một trong những nha khoa uy tín hàng đầu cung cấp dịch vụ trồng răng Implant chuẩn Y khoa giúp khách hàng phục hồi mất răng hiệu quả và an toàn đáp ứng 3 tiêu chí: Phục hồi khả năng ăn nhai, hoàn thiện thẩm mỹ và đảm bảo sử dụng lâu bền.

Đến nha khoa, Khách hàng được Đội ngũ Bác sĩ dày dặn kinh nghiệm tư vấn tận tâm, cặn kẽ về tình trạng răng miệng. tình trạng mất răng. Bác sĩ sau khi thăm khám kỹ càng sẽ đưa ra giải pháp tối ưu, tiết kiệm và an toàn.

Không chỉ có thế mạnh về chất lượng điều trị, Dr. Care còn không ngừng cập nhật trang thiết bị hiện đại và công nghệ điều trị tối tân hỗ trợ chẩn đoán chuẩn xác, rút ngắn thời gian điều trị, nha khoa với "Liệu pháp trồng răng không đau" cho Khách hàng trải nghiệm trồng răng êm ái, thoải mái như đi spa.

Đặt hẹn với Dr. Care - Implant Clinic để thăm khám, tư vấn và điều trị. Tại đây

Gọi để nhận báo giá 24/7: 0909 478 910